Het is niet moeilijk de drama's van het Ogoni-volk in de oliewingebieden van Nigeria te herkennen in de nieuwe roman van Imbolo Mbue, Hoe mooi wij waren. Mbue (geboren in Kameroen, wonend in New York) heeft haar dorpskroniek gesitueerd in een denkbeeldig Afrikaans land; haar personages hebben namen uit allerlei volken, of van steden, streken, landen. De oliemaatschappij die het imaginaire dorp Kosawa heeft vergiftigd via lekkende pijpleidingen heet Pexton, maar voortdurend zal de lezer denken aan Shell en vooral Chevron. De werkelijke gruwelen in Ogoniland - zoals de executie van de leider Ken Saro-Wiwa en de moordpartijen door het leger in opstandige dorpen, vooral in de jaren negentig - gebruikt Mbue als materiaal voor haar fictieve relaas. Zo maakt ze het langdurige drama, de vernietiging van een levenswijze in Ogoniland, tot een metafoor voor het lot van het continent. De heldin is Thula, een jonge vrouw uit het dorp die in Amerika kan studeren, en het verzet stimuleert. Maar alles - onderhandelen, geweld en processen in de VS - leidt slechts tot dood en verderf onder haar familie en dorpsgenoten.

Uit het Engels vertaald door Heleen Oomen en Jeske van der Velden. De Bezige Bij; € 26,99.

Verberg tekst

★★★☆☆

Weinig is zo uitdagend als een vervolg schrijven op een gigantische bestseller die overal op klaroengeschal is onthaald - om nog te zwijgen over de arendsogen die over je schouder meekijken. De Kameroens-Amerikaanse Imbolo Mbue heeft het er desondanks redelijk goed afgebracht. Een Amerikaans oliebedrijf met de naam Pexton (een weinig subtiele verwijzing naar Exxon, nu ExxonMobil) vernietigt in de jaren 80 de omgeving van een Afrikaans dorpje: het water is vergiftigd, de akkers zijn onvruchtbaar en de kinderen ziek. Het bedrijf belooft er iets aan te doen, maar finaal blijven de dorpelingen ontredderd achter. Mbue zet een klein leger personages in die diepere waarheden onthullen over de Afrikaanse traditie van verhalen vertellen: zij benadrukken hoezeer de orale geschiedenis cruciaal is voor de identiteit van veel Afrikaanse volkeren.

'Hoe mooi wij waren' is een sterk boek over onderdrukking en opstand, maar bij momenten is het melig, simplistisch en eenduidig heroïsch. De karaktertekeningen zijn relatief eendimensionaal en de plot is mager te noemen, wat mag verbazen voor een klepper van bijna vijfhonderd pagina's. Toch blijft het het lezen waard door de stijl: Mbue kan huiveringwekkend mooie zinnen op papier zetten. Dat het verhaal aanmoddert, is dus een kans om langer in dit intrigerende universum te vertoeven. 

Verberg tekst

In een klein dorp in een niet nader genoemd Afrikaans land vestigt zich een oliemaatschappij, Pexton genaamd. De bewoners zien de komst met lede ogen aan. Ze kunnen niet voorzien dat hun toekomst kapot gemaakt wordt door de inhaligheid van deze multinational. Vervuild water, land dat niet meer te bewerken valt na olielekken en ziekte zijn een paar van de rampzalige gevolgen. De dorpsbewoners worden met mooie praatjes zoet gehouden. Een paar bewoners ondernemen actie, en verdwijnen vervolgens. Thula, een meisje dat de vervuiling overleeft, gaat in Amerika studeren en probeert op een geweldloze manier een eind te maken aan de situatie. Wat indruk maakt zijn de verschillende gezichtspunten waarmee de schrijfster duidelijk maakt wat de impact van een ecologische ramp is op gewone mensen: machteloze kinderen, wijze ouderen en de generatie die actie wil ondernemen. Geen opwekkende roman, maar een ontroerend, frustrerend en verontwaardiging oproepend relaas. Mbue (1982) debuteerde in 2016 met het zeer lovend ontvangen 'Behold the dreamers' (vertaald als 'Zie de dromers'*). Verberg tekst